کد مطلب:43116
شنبه 1 فروردين 1394
آمار بازدید:18
با عنايت به فراز صدو پنج تا صدو سيزده خطبه نود و يك كه در آن علي (ع) ميفرمايد: » خدا در خلقت اشياء به تفكر نياز نداشت « آيا در اثبات تدبير براي خداوند با نفي تفكر, تناقضي وجود ندارد؟
[خداوند اصناف اشياء را بدون جريان فكري كه به او رجوع نمايد, انشاء (ايجاد بي سابقه هستي) فرمود, بدون كمك گيري از قريحه غريزي كه آن را در درون خود داشته باشد و بدون تجربهاي كه از حوادث روزگاران استفاده نموده و بدون شريكي كه او را در ابداع امور شگفت انگيز اعانتي كرده باشد. دستگاه خلقت با امر او تمام گشت و اطاعت او را اذعان و دعوتش را اجابت نمود و در انفاذ امر خداوندي نه توقّف درنگ كنندهاي مانع شد و نه مقاومت و سستي موجودي بهانه جو.]
پاسخ اين سوال چنين است كه تفكّر كه در فارسي آنرا انديشه ميگوئيم, عبارتست از حركت جويا در ذهن از واحدهاي معلوم براي پيدا كردن يا كشف يك مجهول. و يقيني است كه چنين حركتي براي خداوند نامعقول است؛ زيرا هيچ تاريك و مجهولي به آن مقام شامخ وجود ندارد. امّا تدبير با نظربه مفهوم آن كه عبارتست از تقدير و مقرّر ساختن يك شيء يا يك جريان با نظر به آغاز و سرانجام آن كه مجموعاً منظّم و در مجراي قوانين مربوطهاش بوجود بيايد و به حركت بيفتد و به غايت و هدف منظور برسد, قابل اِسناد به خداوند سبحان است, چنانكه تقدير و محاسبه مخلوقات قابل استناد به خدا ميباشد. بهمين ملاك كه مطرح شد, ميتوانيم معناي اين جمله را بفهميم كه ميفرمايد: «و بدون كمك گيري از قريحه غريزي كه آنرا در درون خود داشته باشد» قريحه غريزي عبارتست از عامل دريافت ذوقي كه خداوند آن را در انسانها بوديعت نهاده است, اين قريحه غريزي مانند عوامل تصوّر و تصديق و تخيّل و تداعي معاني مربوط به مجموع ساختمان مغزي و نفس انساني است كه در انسان وجود دارد و ممكن است فعّاليّتهايش صحيح و مطابق واقع باشد و ممكن است غلط و مخالف واقع بوده باشد و همچنين قريحه غريزي قابل تقويت و به فعليّت رسيدن ميباشد و هيچيك از اين مختصّات درباره صفات خداوندي صحيح نيست, زيرا خداوند بر همه واقعيّات عالِم است و هرگز دركي مخالف واقع ندارد. چنانكه تقويت و به فعليّت رسيدن عوامل درك و دريافت درباره آن ذات اقدس محال است. همچنين اگر در معناي تجربه و هدف از تجربه را در نظر بگيريم بدون كمترين ترديد, خواهيم فهميد كه علم خداوندي بي نياز از تجربه است زيرا تجربه عبارتست از بررسي و آزمايش چيزي براي كشف مجهول يا مجهولاتي كه در آن چيز وجود دارد و علم مطلق خداوندي با جهل به ناچيزترين شيء يا حادثه سازگار نميباشد.
ترجمه و تفسير نهجالبلاغه ج 16
آية الله محمدتقي جعفري
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.